پلیس فتا، به طور خاص برای بازرسی و نظارت در فضای مجازی راهاندازی شده است. هدف اصلی این پلیس تامین امنیت فضای مجازی، صیانت و پاسداری از هویت و ارزشهای انسانی، حفظ حریم خصوصی افراد، صیانت از منافع کشور، حفظ زیرساختهای حیاتی در برابر حملات سایبری و ایجاد امنیت و آسودگی خاطر برای شهروندانی که قصد انجام فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در فضای مجازی را دارند.
هرچند سایت پلیس فتا یک مرجع رسمی برای ثبت شکایت محسوب نمیشود، اما میتوان از طریق آن تخلفات موجود در زمینههای مختلف را به اطلاع پلیس فتا رسانده تا آنها نیز بعد از انجام بازرسی، نهادهای مربوطه را در جریان امور و مقابله با آنها قرار دهند.
در کشور به غیر از پلیس فتا، هیچ ارگان دیگری صلاحیت پیگیری و ورود به جرائم اینترنتی را ندارد. یعنی اگر با جرائم مختلف اینترنتی مواجه شدید، باید حتما به پلیس فتا مراجعه کنید نه کلانتری محل.
برای چه جرائمی باید به پلیس فتا مراجعه کرد؟
جرائمی که در حیطه وظایف پلیس فتا قرار دارد، جرائم اینترنتی است. جرائم اینترنتی یا رایآنهای دسته جدیدی از جرائم است که در فضای مجازی رخ میدهد.
این جرائم با ظهور شبکهها و سایتهای مجازی شناسایی شده و از نظر قانونگذار جرم انگاشته شده است.
این جرائم میتواند همان جرائم سنتی مانند سرقت یا کلاهبرداری باشد که در فضای مجازی رخ میدهد یا اینکه دسته جدیدی از جرائم مانند نفوذ غیرمجاز، شنود غیرقانونی، انتشار ویروس، هک اطلاعات و غیره باشد.
جرائمی که میتوان در صورت وقوع آنها به پلیس فتا شکایت کرد، به شرح زیر است:
- ایجاد مزاحمت
یکی از موارد فراگیر جرائم اینترنتی، ایجاد مزاحمت یا آزار و اذیت در فضای مجازی است که معمولا زنان زیادی با آن مواجه شدهاند. مثلا گاهی فرد یا عدهای از افراد اقدام به شایعه پراکنی درباره یک نفر میکنند و باعث به وجود آمدن واکنشهای نامناسب اطرافیان میشود. یا اینکه در شبکههای مجازی به دیگران توهین کرده و ناسزا میگویند.
ایجاد مزاحمت هم میتواند جنبه فردی داشته باشد هم سیاسی و منجر به ناآرامی در فضای جامعه شود. در صورتی که فرد با اینگونه جرائم برخورد کرد، میتواند گزارش تخلف آن را پلیس فتا بدهد. اگر خود قربانی باشد که میتواند از افراد متخلف شکایت کند.
- هک و سرقت اطلاعات
از دیگر مصادیق جرائم اینترنتی میتوان به هک و سرقت اطلاعات اشاره کرد. این اطلاعات میتواند شامل عکسها، فیلمها، پیامهای خصوصی افراد یا رمزهای بانکی وی باشد.
گاهی هم سرقت اطلاعات جنبه امنیتی پیدا کرده و باعث ایجاد اختلال در نظم عمومی میشود. سرقت و هک اطلاعات معمولا به روشهای مختلفی انجام میشود که افراد باید آگاهی خود را نسبت به آنها بالا برده تا از حملات سایبری در امان باشد.
- ناسزا و فحاشی در اینترنت و شبکههای اجتماعی
شبکههای مجازی این امکان را ایجاد کرده که افراد بتوانند نظرات خود را درباره موضوعات مختلف اظهار کنند. گاهی این نظرات تبدیل به توهین و ناسزا گفتن میشود و ممکن است افراد از این دایره فراتر رفته و مشکلات جدی برای همدیگر ایجاد کنند. باید بدانید که این مورد از جمله جرائم اینترنتی محسوب شده و در صورت گزارش تخلف به پلیس فتا با آنها برخورد خواهد شد.
- سواستفاده از زنان و کودکان
امروزه افراد زیادی هستند که با تحت فشار دادن کودکان، زنان یا همسران خود اقدام به تهیه کلیپ و پخش در فضای مجازی میکنند تا از این طریق درآمد کسب کنند. این مورد را میتوان بیشتر درباره کودکان دید که اعضای خانواده با قرار دادن او در شرایط نامناسب، سلامتی جسمی و روحیاش را به خطر میاندازند.
در صورتی که این موارد را مشاهده کردید میتوانید به پلیس فتا گزارش دهید. پلیس فتا در ابتدا سعی میکند با دادن تذکر، فرد متخلف ارشاد کند. چنانچه او به تذکرات گوش نداد، با جمع آوری مدارک و اسناد، مورد را به سازمآنهای مربوطه گزارش میدهد.
- هک کردن وبسایت و ایجاد موانع در دسترسی کاربران
گاهی ممکن است عدهای با ایجاد اختلال و موانع در وبسایتها یا صفحات مجازی مانع دسترسی کاربران شوند. این کار معمولا با هدف پاک کردن دادههای اینترنتی یا حذف فالوور و مخاطبین سایت و صفحه مجازی صورت میگیرد.
- انتشار اسکرین شات از چتهای خصوصی دیگران
از دیگر مواردی که معمولا زیاد در شبکههای مجازی مشاهده میشود، انتشار اسکرین شات از چتهای خصوصی دیگران است. فرقی ندارد که متخلف این کار را به چه قصد و نیتی انجام میدهد، در هر صورت جرم بوده و میتواند به خاطر آن به پلیس فتا شکایت کرد.
- انتشار عکسهای خصوصی افراد
البته انتشار عکسهای خصوصی افراد قبل از فراگیر شدن شبکههای مجازی نیز وجود داشت. اما با گسترش اینترنت، این جرم نیز بیشتر از قبل شده است. این جرم میتواند به صورت هک اطلاعات گوشی افراد انجام شود. یعنی مجرم با سرقت اطلاعات فرد، اقدام به انتشار آنها میکند.
یا اینکه مجرم یکی از بستگان یا آشنایان فرد است و به دلایل شخصی اقدام به انتشار عکسهای خصوصی او میکند. در هر دو صورت این کار جرم بوده و فرد میتواند در مراجع قضایی نیز آن را پیگیری کند.
- کلاهبرداری اینترنتی
بخش زیادی از جرائم اینترنتی به کلاهبرداری مربوط میشود که به انواع روشهای مختلف میتواند صورت گیرد. شکایت از کلاهبرداری اینترنتی را میتوان به صورت آنلاین در وب سایت پلیس فتا ثبت کرد.
البته اگر شامل مواردی مثل تاخیر زمان ارسال کالا باشد. اگر کلاهبرداری منجر شده تا فرد زیان قابل توجهی ببیند، بهتر است از طریق مراجعه به دادسرا برای شکایت خود اقدام کند. کلاهبرداری اینترنتی معمولا به شیوههای زیر انجام میشود:
- فیشینگ یا درگاه پرداخت اینترنتی جعلی: در این روش کلاهبرداران با ساخت یک صفحه جعلی مشابه صفحه پرداخت، اطلاعات کارت افراد را به سرقت میبرند.
- راهاندازی فروشگاههای اینترنتی تقلبی: این فروشگاهها معمولا اجناس را با قیمت بسیار پایینی عرضه میکنند تا افراد بیشتری اقدام به خرید کنند.
- اسکیمر یا کارت بانکی جعلی: در این روش مجرم با قرار دادن یک مدار مغناطیسی در کارتخوان یا عابر بانک، اطلاعات کارت فرد را کپی کرده و بعد یک کارت جعلی میسازد.
- استفاده از رسید جعلی بانک: این روش بیشتر در فروشگاههای اینترنتی مثل دیوار انجام میشود. فرد یک رسید جعلی به فروشنده داده و کالا را تحویل میگیرد.
- ارسال پیامک جعلی: کلاهبرداران بعد از اینکه یک پیامک جعلی همراه با لینک برای فرد ارسال میکنند، اقدام به سرقت اطلاعت او مینمایند. بنابراین روی هیچ لینک ناشناسی کلیک نکنید.
- سایر جرائم اینترنتی
سایر جرائمی که در حیطه وظایف پلیس فتا قرار دارد عبارتند از:
- انجام عملیاتهای جاسوسی
- انتشار محتوا و تصاویر مستهجن و غیراخلاقی و دینی
- شنود غیر مجاز
- هک کردن تلگرام یا سایر شبکههای مجازی
- فعالیت پیجهای ضد اخلاقی
- خرید و فروش داروها و مکملهای غیرقانونی در اینترنت
- ساخت اکانت در شبکههای اجتماعی با اسم و مشخصات دیگران
- راه اندازی سایتهای قمار یا شرط بندی
- فروش حساب کاربری تقلبی برای بازیهای رایآنهای
- استفاده از رژیم غذایی تقلبی
- سرقت رمز دوم پویا
- نقض قوانین کپی رایت
- بزهکاری اینترنتی
جزئیات فرم اینترنتی شکایت به پلیس فتا
در صورتی که در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی با جرائم ذکر شده روبهرو شدید، میتوانید برای ثبت شکایت به وب سایت پلیس فتا مراجعه کنید.
شکایتهایی که معمولا به صورت اینترنتی ثبت میشوند، معمولا درباره کلاهبرداری اینترنتی، هک اطلاعات و سرقت از حساب بانکی است. هرچند پلیس فتا مرجع رسمی صدور حکم برای این جرائم نیست، اما برای ثبت شکایت اولیه میتوان به آن مراجعه کرد.
در حال حاضر ثبت شکایت به صورت آنلاین نیز فراهم شده است و افراد میتوانند بدون مراجعه حضوری به شعب پلیس فتا اقدام به شکایت کنند. البته گذشته از ثبت شکایت رسمی، میتوانند در صورت مشاهد وبسایتهای کلاهبردار یا تبلیغ کارهای مجرمانه نیز گزارشی را تنظیم و ارسال کنند.
فرم شکایت از جرم اینترنتی در وبسایت پلیس فتا نیز وجود دارد. اگر برای شکایت روش آنلاین را انتخاب کنید، بعد از تکمیل این فرم میتوانید تمامی مراحل ثبت شکایت را به صورت غیرحضوری انجام دهید.
این فرم ممکن است تفاوتهایی با فرمی که به صورت حضوری پر میکنید داشته باشد. فرم شکایت اینترنتی به پلیس فتا به شکل زیر است:
- در فرم شکایت اینترنتی، شاکی درخواست خود را در متن شکایت ذکر کرده و برای رسیدگی به واحد مربوطه فرستاده میشود.
- این فرم مخصوص کسانی است که میخواهند فرآیند ثبت و رسیدگی به شکایت را به صورت آنلاین انجام دهند یعنی اگر فرد قصد دارد که به دادسرا مراجعه کرده و حکم قضایی بگیرد، بهتر است به صورت حضوری اقدام به شکایت کند.
- برای دریافت فرم باید حتما در سامانه پلیس فتا با اسم و هویت واقعی خود شکایت کرده باشد.
- در فرم شکایت ابتدا باید یک شرح کلی از موضوع رخ داده را ذکر کرده و سپس خواسته خود را ذکر کنید. یعنی قصد نهاییتان از شکایت چیست. آیا صرفا قصد گزارش دادن دارید یا اینکه میخواهید شکایت کنید.
- بعد از بیان خواسته خود، باید نوع رسیدگی به شکایت را نیز مشخص کنید. شکایات معمولا به صورت فوری یا عادی رسیدگی میشوند. بسته به نوع موضوع باید حتما بگویید که به صورت فوری یا عادی به پروندهتان رسیدگی شود.
- در وب سایت پلیس فتا همینطور بخشی را برای ارسال مدارک و اسناد درنظر گرفتهاند که اگر سند یا مدرکی دارید، میبایست همراه با شکایت خود ارسال کنید. بسته به اینکه اسناد و مدارک شما قانونی یا معتبر باشد، بر روی اثبات ادعایتان تاثیرگذار خواهد بود. مثلا اگر جنسی را خریده باشید و فروشنده آن را ارسال نکرده باشد، باید فیش واریزی را نیز ضمیمه شکایت کنید.
چگونگی ثبت نام در وب سایت پلیس فتا
همانطور که گفته شد برای اینکه بتوانید شکایت خود را ثبت کنید، باید حتما در وب سایت ثبت نام کنید. ثبت نام باید حتما با اسم خودتان باشد. شاید عدهای از وارد کردن اسمشان برای ثبت شکایت یا گزارش تخلف، شک داشته باشند. اما بهتر است بدانید که پلیس فتا تمامی سیاستهای مربوط به حریم خصوصی را کاملا رعایت میکند.
در نتیجه تمام اطلاعات شخصی، درخواستها، شکایات، نظرات و هر چیزی که در این سایت ثبت میشود کاملا محرمانه بوده و به هیچ عنوان منتشر نخواهد شد.
- برای ثبت نام و تشکیل حساب کاربری باید ابتدا به وب سایت پلیس فتا به نشانی cyberpolice.ir مراجعه کنید.
- بعد از ورود به صفحه، از کادر بالا، گزینه «خدمات الکترونیکی» را انتخاب کرده و از آنجا به بخش «ثبت گزارش مردمی» بروید.
- در صفحه جدید، باید ابتدا اطلاعات هویتی شاکی یا گزارش دهنده تخلف ثبت شود. برای همین باید از کادر بالای صفحه، روی گزینه ثبت نام / ورود کلیک کنید.
- صفحهای که باز میشود، نام کاربری و گذرواژه را میخواهد. برای دریافت این دو باید ابتدا ثبت نام کنید. برای همین ابتدا از کادر پایین صفحه، روی ثبت نام کلیک کرده تا بتوانید حساب کاربری بسازید.
- در صفحه بعد فرمی برای شما به نمایش داده میشود که باید آن را کامل کنید. اطلاعات این فرم شامل کد ملی، نام، نام خانوادگی، نام کاربری، گذرواژه یا پسورد، تکرار گذرواژه و شماره موبایل میشود.
- بعد از تکمیل ثبت نام، یک پیامک به شماره موبایل ثبت شده ارسال میشود. میتوانید با نام کاربری که همان کد ملی است و گذرواژه خود به قسمت ثبت شکایات وارد شوید.
نحوه ثبت شکایت در سایت پلیس فتا
بعد از ثبت نام اولیه میتوانید وارد قسمت ثبت شکایت یا گزارش تخلف شوید.
در این قسمت پلیس فتا چند گزینه را قرار داده که بسته به اینکه جرم رخ داده در کدام حوزه است، میتوانید یکی از آنها را انتخاب کرده و شکایت خود را ثبت کنید.
این موارد عبارتند از:
- گزارش تخلف وب سایت
- گزارش تخلف شبکههای اجتماعی
- گزارش تخلف نرم افزار و بازی
- گزارش تخلف پیامک و پست الکترونیک
چنانچه مطمئن نیستید که جرم رخ داده در کدام حوزه قرار دارد یا اینکه در حیطه وظایف پلیس فتا هست یا نه، میتوانید در همین بخش به صورت آنلاین یا آفلاین از مشاوران پلیس فتا پرسیده و مشاوره لازم را دریافت کنید.
بهر حال بعد از انتخاب گزینه مورد نظر و ورود، باید استان و شهر محل سکونت خود را وارد کرده و سپس شکایت خود را ثبت کنید. بدین شکل شکایت شما در صورت لزوم و برای بررسی بیشتر به شعبه محل سکونتتان ارسال خواهد شد.
توجه داشته باشید که هر چند امکان ثبت شکایت به صورت آنلاین فراهم است، اما این شکایت به معنی شکایت کیفری نبوده و پلیس فتا قادر به دادن حکم جلب یا خسارت وارده به فرد نیست. در صورتی که با یکی از جرائم اینترنتی روبهرو شدید که باید حتما مرجع قضایی وارد شود، میبایست شکایت خود را به صورت حضوری در دادسرای جرائم رایآنهای ثبت کنید.
در این موارد دادسرا بعد از بررسی شکایت، در صورت لزوم به پلیس فتا دستور خواهد داد تا بررسیهای لازم را انجام داده و متهم را پیدا کند. سپس دادسرا پرونده را به همراه مدارک و متهم در صورتی که بازداشت شده باشد، به مرجع قضایی صالح ارجاع میدهد.
در واقع شکایت آنلاین به پلیس فتا زمانی مطرح میشود که قصد داشته باشید یک تخلف را گزارش دهید یا جرم اینترنتی رخ داده طوری نباشد که بخواهید برای آن حکم قضایی بگیرید.
نحوه رسیدگی پلیس فتا به شکایات
زمانی که شکایت آنلاین به پلیس فتا ثبت شد، این نهاد ابتدا اقدام به بررسی موضوع شکایت میکند. اگر موضوع جزئی باشد، فقط به ارسال اخطار اکتفا میکند. چنانچه مجرم مجددا جرم را تکرار کرد، برای او احضاریه ارسال میکند.
اما اگر موضوع شکایت بسیار جدی باشد مثل کلاهبرداری اینترنتی یا جاسوسی و غیره، برای دریافت اطلاعات بیشتر، احضاریهای را برای متهم میفرستد. احضاریه میتواند به صورت پیامکی یا کتبی و توسط مامور ابلاغ به دست متهم برسد.
البته گاهی نیز ممکن است پلیس فتا برخی افراد را به عنوان مطلع احضار نماید تا اطلاعات کاملتری در رابطه با جرم روی داده، به دست بیاورد.